Door Tom | 14 februari 2022
De kunst om je gevoelens op papier te zetten gaat al eeuwen terug. En hoewel de 21e eeuw meer aandacht besteedt aan e-mail dan aan het handgeschreven woord, heeft het begin van een wereldwijde pandemie een opleving gezien in het schrijven van persoonlijke boodschappen. Met behulp van onze pennen and ansichtkaarten experts, Arjan de Haan and Anton Stikkleman hebben we de geschiedenis van liefdesbrieven verkend en uitgezocht waarom ze een eigenaardige maar welkome renaissance beleven.
Tegenwoordig kan het moeilijk zijn om je verbonden te voelen. Wat verrassend is, aangezien we nog nooit zo met elkaar verbonden zijn geweest. Door de democratisering van internet door sociale media en mobiele apparaten hebben we mensen niet alleen per bericht maar ook via video kunnen bereiken. We hebben toegang tot de meest obscure stukjes informatie met een simpele tik op een scherm.
Maar voor velen van ons voelen onze relaties met elkaar verder weg dan ooit, weerspiegeld in onze relatie tot het geschreven woord. We tikken in plaats van typen; we maken stemberichtjes in plaats van te schrijven. Onze communicatie is directer, maar minder bevredigend. Als het gaat om zaken van het hart, voelen online berichten nog robotachtiger aan. Dat is de reden waarom we een toename hebben gezien in het meer persoonlijke medium van het schrijven van brieven; dat is tenminste de theorie van Arjan de Haan, expert in pennen, over waarom mensen weer hun toevlucht nemen tot liefdesbrieven.
Wat maakt een liefdesbrief
“Een liefdesbrief is misschien wel de meest persoonlijke boodschap die iemand op papier kan delen”, zegt Arjan. “Het drukt de diepste gedachten, gevoelens en emoties uit voor hun liefdesbelang, een persoon die ze vertrouwen en iemand met wie ze willen delen. Tegenwoordig verloopt de meeste communicatie via telefoongesprekken, e-mail en sms-berichten. Ook al worden deze methoden vaak gebruikt en geaccepteerd, ze lijken te kort te schieten als je overweegt om je diepste en meest persoonlijke gevoelens op te schrijven. Die op papier zetten lijkt me passender”.
Het idee van wat een liefdesbrief kan inhouden, kan behoorlijk breed zijn. Zoals Shaun Usher uitlegt in zijn boek Letters of Note: Love: "[de liefdesbrief] kunnen brieven zijn aan geliefden, brieven aan de doden, brieven die niet zijn verzonden - een vorm van correspondentie zonder modern equivalent en een smaak waar miljoenen mensen, ikzelf inbegrepen, zo veel aan verschuldigd zijn”.
Een korte geschiedenis van liefdesbrieven
Er wordt aangenomen dat de Ouden een van de eersten waren die liefdesbrieven stuurden, maar niet zoals we ze nu kennen. De eerste liefdesbrief die ooit werd geschreven, was in India volgens boek 10, hoofdstuk 52 van de Bhagavata Purana - een van de belangrijkste Purana's van het hindoeïsme die literaire teksten waren gewijd aan de god Krishna - toen de hindoegodinprinses Rukmani er een naar Krishna stuurde. Daarin verklaarde ze haar liefde voor hem en smeekte hem om haar te redden van een gearrangeerd huwelijk onder leiding van haar broer. Het diende zijn doel toen Krishna later met Rukmini trouwde, hoewel de legende zegt dat Krishna verliefd was op een ander, Radha.
Vroege voorbeelden dwaalden ook af aan de kant van uitvoerbaarheid en formaliteit in plaats van smachtende bekentenissen van het hart. In het oude Egypte zou de koninklijke weduwe Ankhesenamun geschreven hebben aan de gezworen vijand van Egypte, de koning van de Hettieten, en hem gesmeekt hebben om haar uit te huwelijken aan een van zijn zonen.
Een thema dat door de vroegste liefdesbrieven loopt, is tragedie. We spoelen vooruit naar de vroegmoderne tijd en een illustere toneelschrijver die bekend staat als Shakespeare speelde hierop in; hij gebruikte liefdesbrieven als een kanaal voor liefde die samenging met tragedie. Neem de brief van Hamlet aan Ophelia die haar vader minachtend voorleest aan het koninklijk hof en als een voorbode van haar zelfmoord fungeert en als katalysator dient voor Hamlets waanzin.
"Doubt thou the stars are fire,
Doubt that the sun doth move,
Doubt truth to be a liar,
But never doubt I love.
O dear Ophelia, I am ill at these numbers. I have not
art to reckon my groans, but that I love thee best, O
most best, believe it. Adieu.
Thine evermore, most dear lady, whilst
this machine is to him, Hamlet."
Het tweesnijdende zwaard van liefdesbrieven door de geschiedenis heen is dat hoewel ze dienen als een herinnering aan liefde, ze ook als bewijs dienen wanneer het niet kan worden gerealiseerd. In de 20e eeuw was dit soort liefde nooit duidelijker dan in oorlogstijd, toen mannelijke soldaten brieven stuurden naar hun dierbaren. Tijdens beide wereldoorlogen waren portokosten gratis, wat betekent dat elke soldaat, schrijver of niet, naar huis kon schrijven aan hun dierbaren. Het is schrijnend dat een kant van de kaart vaak blanco werd gelaten zodat soldaten konden antwoorden, van wie velen dat nooit deden.
Een opmerkelijk voorbeeld van de kracht van liefdesbrieven in deze tijd was de correspondentie tussen Gilbert Bradley en Gordon Bowsher; twee leden van de Britse strijdkrachten die tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 600 brieven naar elkaar stuurden. In een tijd dat homoseksualiteit illegaal was en bestraft werd met gevangenisstraf, bleef het paar elkaar schrijven met groot gevaar voor hun veiligheid. In één brief schrijft Gordon: “Voor mij is onze liefde zo groot dat ik voel dat ze niet kan bestaan zonder dat de hele wereld zich ervan bewust is. Ik vind dat al ons geluk en al ons ongeluk gedeeld moet worden". Onder toevallige omstandigheden zouden deze brieven later met de wereld worden gedeeld toen ze werden ontdekt door de conservator van het Oswestry Town Museum, en nu wordt er een boek van gemaakt.
Een hedendaagse opleving
Tegenwoordig is er echter minder tragedie en meer tederheid in de liefdesbrieven waar mensen naar neigen. Het schrijven van een liefdesbrief klinkt misschien een beetje toegeeflijk en ouderwets, maar ze gaan verder dan het toegeven van lang gekoesterde gevoelens. Brieven hebben een opleving gezien, deels vanwege de fysieke scheiding die mensen hebben moeten doorstaan als gevolg van de wereldwijde pandemie. In Ierland bijvoorbeeld gaf de postdienst opdracht om vijf miljoen ansichtkaarten bij de mensen thuis te bezorgen, die vervolgens gratis bij iemand konden worden gepost, in een doordachte poging om mensen te inspireren om te schrijven naar degenen bij wie ze niet in de buurt konden zijn. Het was zo'n succes dat ze er nog eens vijf miljoen uitstuurden.
De aantrekkingskracht van het schrijven van brieven is ook te danken aan de toenemende afkeer van mensen tegen de performativiteit van sociale media. Deze liefdevolle briefjes zijn een troost, een plek waar iedereen gezelschap kan vinden, legt ansichtkaartenexpert Anton Stikkleman uit. “Tegenwoordig zijn er te veel mediums om te communiceren. Ansichtkaarten en brieven waren de perfecte manier om je geliefde een bericht te sturen. En mensen ontdekken weer dat schrijven veel persoonlijker is”.
De kern van het schrijven van liefdesbrieven zijn twee drijvende krachten: de daad van liefhebben en de daad van verlangen. Wetende dat iemand de tijd heeft genomen om hun woorden aan jou te wijden, is een klein bewijs dat zelfs wanneer het lawaai van de wereld oorverdovend is, in brieven, er altijd een stille herinnering is dat je nooit echt alleen bent. En net als de brieven van Bradley en Bowsher, waarvan de tedere berichten zijn gepubliceerd zodat de wereld ze kan zien, zijn ze het bewijs dat het vinden van ware liefde buiten tijd en ruimte bestaat - soms is alles wat je nodig hebt een pen en papier.
____________________
Schrijf zelf een liefdesbrief terwijl je onze wekelijkse pennen en ansichtkaarten veilingen. Of schrijf je in als verkoper.
Ontdek meer Pennen | Ansichtkaarten
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
De vergeten humanitaire geschiedenis van postzegels
Een geschiedenis van filatelie verteld via drie postzegelvervalsers