Door Tom | 15 oktober 2020
In 2016 overleed Malick Sidibé, een van de beroemdste fotografen van Mali, in de Malinese hoofdstad Bamako. Hij was een creatieve kracht en pionier in de Oost-Afrikaanse fotografie-scene. Sidibés werk trok een wereldwijd publiek bij diverse exposities en kreeg aandacht in publicaties zoals Vogue en de New York Times. Hij werkte voornamelijk in zwart en wit, en hield van scènes waarin het leven gevierd werd, met name in de Malinese cultuur. We spraken met fotografie-expert Anne-Laure Toubel over zijn bruisende nalatenschap.
Een paar jaar voor zijn overlijden, beschreef Sidibé kort en krachtig zijn kenmerkende stijl. “Het is een wereld, iemands gezicht. Als ik het vastleg, zie ik de toekomst van de wereld. Ik geloof vanuit mijn hart en ziel in de kracht van het beeld, maar je moet ook een sociaal mens zijn. Gelukkig heb ik dat van nature”.
Wie was Malick Sidibé?
Malick Sidibé is een Malinese fotograaf die alom beschouwd wordt als de vader van de Afrikaanse en Malinese fotografie, samen met Seydou Keita. Hij begon als leerling in de studio van Gérard Guillat-Guignard. Aan het begin van zijn carrière was hij vrijwel elke nacht op straat te vinden, om het nachtleven in Bamako vast te leggen. Hij probeerde de optimistische sfeer te vangen van een land dat op het punt stond onafhankelijk te worden. Zo kreeg hij de bijnaam “het oog van Bamako” en werd hij de meest geliefde fotograaf bij feesten. Mensen zochten elkaar op en iedereen wilde gefotografeerd worden door Sidibé.
In 1962 opende hij zijn eigen studio, “Studio Malick”. Hij werd internationaal bekend in 1994, tijdens de eerste editie van ‘Rencontres de la photographie de Bamako’. Sidibé kan zeer succesvol genoemd worden: hij was de eerste Afrikaanse kunstenaar die geëerd werd tijdens de Biënnale in Venetië in 2007. Daarnaast kreeg hij onder meer de prestigieuze Hasselblad Award for Photography, een Infinity Award van het International Center of Photography en een World Press Photo Award.
Sidibé heeft een zeer kenmerkende stijl - hoe zou je die omschrijven?
Malick Sidibé is beroemd geworden met zijn studiowerk en de zwart-witportretten. Hoewel hij met traditionele portretkunst begon, onderscheidt zijn werk zich door overdreven enscenering en humor. In zijn studio waren het jonge, modieuze mensen die symbool stonden voor een complete jeugdcultuur die Sidibé vastlegde op camera.
Hij stond ook bekend om zijn warme persoonlijkheid. Omdat hij toegankelijk en hartelijk was, won hij snel het vertrouwen van zijn modellen en onderscheidde zijn werk zich van de vaak zeer formele en conformistische studioportretten uit die tijd. Modellen mochten authentiek en spontaan zijn; of ze nu op een motorfiets zaten, een zondagse jurk aanhadden of een carnavalsoutfit, of close-up werden vastgelegd. De achtergronden waren altijd neutraal of consistent, zodat alle aandacht naar het onderwerp ging.
Welke impact had Sidibé op de Afrikaanse fotografie?
Malick Sidibé brak pas laat door op het internationale toneel. Maar in Mali was hij altijd al een prominente fotograaf, wat zijn bijnaam “het oog van Bamako” al zegt. 'Huit de Noël' is een van de meest iconische werken uit de Afrikaanse fotografie. Zijn kunst varieerde van studioportretten tot buitenreportages op feesten, trouwerijen en zondagse zwempartijen tijdens de jaren van de onafhankelijkheid van Mali. Hij was de enige fotograaf die de jeugd-emancipatiebeweging vereeuwigde terwijl die in de jaren 1950 en 1960 opkwam in verschillende Afrikaanse landen.
Sidibé was ook een bevoorrechte getuige van de geschiedenis en transformatie van de cultuur en het dagelijkse leven van Afrikaanse jongeren. Zijn werk diende als referentie voor veel andere fotografen, je kon het bewonderen, verwerpen en analyseren. Hij gaf de Afrikaanse fotografie een gezicht en hielp een beeld te creëren van de Afrikaanse moderniteit.
Het is ook de moeite waard om de fotografen te noemen die beweren onderdeel uit te maken van de erfenis van Malick Sidibé: Samuel Fosso (Kameroen, 1962), Omar Victor Diop (Senegal, 1980) en Fatoumata Diabaté (Mali, 1980), die een studio in de stijl van Sidibé opzette in het Museum voor Moderne Kunst in Parijs.
In zijn werk is veel jongerencultuur te zien. Wat maakt deze beelden zo aantrekkelijk?
Op het eerste gezicht lijken studioportretten misschien statisch, gemaakt of onnatuurlijk. Maar bij Malick Sidibé hebben ze een heel andere uitstraling. In zijn portretten voel je de energie van de modellen, hun trots, hun leven tussen moderne cultuur en traditie. Het resultaat is zorgeloos en spontaan, levendig. Ik denk dat dit zijn werk zo aantrekkelijk maakt. Deze tijd heeft iets sombers, zelfs tragisch. Deze beelden herinneren ons aan tijden waarin alles mogelijk was, en alles veel eenvoudiger was.
Tot slot, wat vind je zelf het aantrekkelijkst in het werk van Sidibé?
Alle vreugde, de spontaniteit, zijn vermogen om op zo'n manier contact te maken met modellen dat hun persoonlijkheid tot uiting komt. Hoewel zijn foto's gemaakt zijn in de jaren 1960, staan ze nog steeds als een huis.
____________________
Ben je geïnteresseerd in fotografie? Neem dan eens een kijkje bij onze laatste veilingen of registreer je als verkoper op Catawiki.
Ontdek meer fotografie | moderne en hedendaagse kunst
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
Het meisje met de duizend gezichten: het verhaal van Fornasetti
De universele aantrekkingskracht van Yayoi Kusama