Door Tom | 15 januari 2020
Op 17 januari 2020 is het honderd jaar geleden dat de Amerikaanse regering een wet goedkeurde die alcohol verbood. Hoewel er veel geschreven is over de gevolgen van deze zogenoemde drooglegging voor de Amerikaanse samenleving, kun je stellen dat de wereld van de whiskyproducenten er alleen maar beter van werd. We spraken met whisky-expert Mark Dermul over de maffia en de clandestiene geschiedenis van een van de beroemdste sterke dranken ter wereld.
Waarom werd single malt whisky zo populair tijdens de droogleggingsperiode?
Mark: Wetgeving heeft vaak onbedoelde bij-effecten. De drooglegging vormt daarop geen uitzondering. Direct nadat de wet van kracht was geworden, ontstond een zwarte markt en georganiseerde misdaad die de economie schaadde.
De meeste consumenten lapten de wet aan hun laars en gingen illegaal produceren en consumeren. Speakeasies - illegale cafés vernoemd naar de fluistertoon waarop bezoekers moesten spreken om niet ontdekt te worden - bloeiden op. Deze bars hadden whisky nodig en omdat dat in eigen land moeilijk te vinden was, kwam het buitenland in beeld. Veel Ierse distilleerderijen weigerden mee te werken, maar Schotse distilleerderijen hadden er geen moeite mee in het gat te springen.
Waarom deden de Schotten zaken met de VS, terwijl het in feite om een criminele activiteit ging?
Mark: Onderschat nooit de kracht van geld! Maffiosi reisden naar kleine distilleerderijen in Schotland, die zo afgelegen lagen dat ze de ideale locatie bleken voor smokkel. Het single in single malt betekent dat de whisky in één distilleerderij geproduceerd werd. Omdat alles in het geheim moest, was het aantrekkelijker om slechts met één distilleerderij te werken. Dat verkleinde de kans op ontdekking.
De wet werd ook omzeild door bepaalde malts te produceren voor ‘medicinale doeleinden’ (Laphroaig is daar een goed voorbeeld van). Er zijn nog steeds mooie flessen te vinden met een achterlabel waar ‘alleen voor medicinaal gebruik’ op staat. Je begrijpt wel dat artsen het destijds heel druk hadden. En de Schotten leverden ook de ‘hoestsiroop’.
Whisky werd geleverd door afgelegen distilleerderijen in Schotland
Welke invloed had de drooglegging op de whiskyconsumptie toen en nu?
Mark: Als iets verboden is, wordt het dubbel zo aantrekkelijk. Dus tijdens de drooglegging steeg de consumptie van whisky. Niet alleen in de speakeasies, maar ook in bars net over de grens met Canada en Mexico. Schotse single malts werden er absoluut door op de kaart gezet in de VS.
Naar whisky van voor het alcoholverbod is nog steeds vraag. Hoe komt dat?
Mark: Deze whisky is heel zeldzaam. Wat niet vernietigd werd (of opgedronken) tijdens de drooglegging, is nu meer dan een eeuw oud. Het spreekt voor zich dat deze flessen - vooral als ze nog in goede staat zijn - een hoge prijs opleveren bij verzamelaars.
Brengt investeren in een 100 jaar oude fles whisky geen risico‘s met zich mee?
Mark: Absoluut. Net als met elke fles van die leeftijd bestaat het risico op verdamping, afbraak van de kurk, schade aan de labels enzovoort. Kun je de inhoud nog drinken na een eeuw? Toen ik onlangs een fles Cedar Brooks 9 jaar 1913, gebotteld in 1924, opende ( (‘een pure whisky voor medicinaal gebruik’, stond op het etiket), bleek 30 procent verdampt.
Hij smaakte helaas niet goed; de meeste alcohol was eruit verdwenen, de whisky was vlak en eerlijk gezegd behoorlijk ondrinkbaar. Dus als je zo‘n soort fles wilt kopen, let er dan op dat het afdichting in tact is en het niveau op peil is.
Het einde van de drooglegging was het startpunt van een jarenlange vraag naar single malt whisky die tot op de dag van vandaag voortduurt
Tot slot, welke blijvende effecten had de drooglegging?
Mark: President Roosevelt realiseerde zich dat de drooglegging niet het gewenste effect had. Hij herriep de wet in 1933. Op 5 december 1933 mochten de Amerikanen weer alcohol produceren en consumeren. De wet verschilt echter van staat tot county en zelfs per jurisdictie, wat betekent dat er nog steeds plaatsen in de VS ‘droog staan’ (de ‘dry counties’).
Een ander, leuker overblijfsel uit de drooglegging is de uitdrukking ‘The Real McCoy’. Tegenwoordig is dat een uitdrukking voor iets authentieks - geen replica, maar echt. Een van de rumrunners die whisky en rum smokkelden via Bermuda naar Canada en vervolgens naar de VS, was Captain McCoy. Wanneer je in een speakeasy in de buurt een Real McCoy bestelde, wist de barman dat hij onder de bar een single malt whisky van topkwaliteit tevoorschijn moest toveren.
____________________
Proost op 100 jaar gouden nectar bij een van onze whiskyveilingen of registreer je als verkoper op Catawiki.
Ontdek meer whisky | wijn | andere dranken
Deze artikelen vind je misschien ook interessant: