Door Simone | 19 juli 2019
Naast de ‘space race’ tussen de VS en de Sovjet-Unie, was er in de 20e eeuw nog een andere race gaande: de ‘war of the watches’. Berry Harleman, horloge-expert bij Catawiki en Omega-liefhebber, vertelt waarom dit model tegenwoordig nog zo gewild is.
Op 25 mei 1961 zei president John F. Kennedy binnen tien jaar een man op de maan te willen zetten en hem weer veilig te laten terugkeren naar de aarde. Op de maan duurt een dag 28,5 aardse dagen. En het dag- en nachtritme is heel anders. Je raakt eenvoudig je gevoel voor tijd kwijt, dus horloges zijn belangrijk, bijvoorbeeld om te weten wanneer je moet slapen. Maar om te overleven in de ruimte, moet een horloge goed in elkaar zitten.
Aan NASA-luchtvaartingenieur en vluchthardware-specialist James H. Ragan werd gevraagd een lijst specificaties op te stellen, horloges te testen en het beste model te kiezen. Horlogemakers werd gevraagd een model te leveren, maar zonder uitleg over de context waarin het gebruikt zou worden. De horlogemakers die gevraagd werden mee te doen waren: Rolex, Hamilton en, natuurlijk, Omega.
Omega Speedmaster (Shutterstock.com)
Let the battle begin
Alle concurrenten waren chronografische horloges, in die tijd het enige type dat nauwkeurig de tijd kon meten met een stopwatchfunctie. Dit was erg belangrijk voor testpiloten, omdat ze zo het brandstofverbruik konden meten en, indien nodig, hun koers en vliegsnelheid konden aanpassen.
Om de strijd te winnen, moesten de horloges tien testen doorstaan die extreme omstandigheden simuleerden. Het ging om temperatuur (van -18 tot 93 graden Celsius), luchtvochtigheid, zuurstofniveaus, schokbestendigheid, lineaire acceleratie, extreme druk, vibratie en akoestische ruis. Alle modellen werden ook getest bij gewichtloosheid en door astronauten aan boord van een Gemini-ruimtevlucht.
De overduidelijke winnaar was de Omega Speedmaster, die alle testen doorstond. Rolex en Hamilton haalden de eerste twee testen niet. Omega werd op 1 maart 1965 officieel ‘gekwalificeerd door de NASA voor alle bemande ruimtemissies’. NASA kocht aanvankelijk slechts 15 tot 20 Speedmasters. Het was een van de weinige instrumenten die niet specifiek gemaakt waren voor gebruik in de ruimte door NASA.
Drie weken later ging het horloge als officieel goedgekeurd instrument met Virgil Grissom en John Young mee aan boord van de Gemini 3. Het horloge was echter al 2 keer in de ruimte geweest, als privébezit tijdens twee missies van project Mercury.
Het moment van de waarheid
De Speedmaster moest zich echt bewijzen op 3 juni 1965, toen het horloge werd blootgesteld aan de bijna-vacuümcondities en extreme temperaturen in de ruimte. Astronaut Edward H. White droeg zijn chronograaf om de mouw van zijn ruimtepak tijdens een ruimtewandeling.
Astronaut Edward H. White II in de ruimte op 3 juni 1965, met de Omega Speedmaster. (NASA)
De temperatuur aan de zonkant van het ruimteschip kon oplopen tot 100 graden Celsius, terwijl die aan de andere kan kon dalen tot -100 graden Celsius. Er was een speciale behuizing ontwikkeld om het horloge te beschermen tegen extreme temperatuurverschillen. De wijzerplaat werd gecoat met zinkoxide als bescherming tegen zonnestraling. Deze prototypes bleken onnodig te zijn geweest; de Speedmaster overleefde de extreme temperaturen zonder aanpassingen.
De Omega Speedmaster speelde zelfs een rol bij het redden van de levens van de astronauten van de Apollo 13. In 1970 vertrok de Apollo 13 voor de derde missie naar de maan, maar twee dagen na de lancering explodeerde de zuurstoftank. De missie moest worden afgebroken. Het ruimtevaartuig was nu minder krachtig, raakte cabinewarmte en water kwijt en de koolstofdioxide-filters moesten op provisorische wijze gerepareerd worden. Desondanks lukte het de bemanning zes dagen na de lancering weer veilig terug te keren op aarde.
Dankzij de Omega Speedmaster, konden de astronauten de koers handmatig bijstellen, een manoeuvre waarvoor gedurende 14 seconden brandstof verbrand moest worden. En dan te bedenken dat de Speedmaster oorspronkelijk niet ontworpen was voor ruimtereizen. In feite wist Omega niet eens dat de horloges gebruikt werden door de NASA. “Aanvankelijk werd het horloge ontworpen voor de racewereld. Vandaar ook de tachymeterschaal op de lunette. Deze schaal kan gebruikt worden bij berekening van tijd in snelheid en afstand”, legt horloge-expert Berry Harleman uit.
Astronaut Buzz Aldrin, piloot van de maanlander, tijdens de maanlanding op 20 juli 1969. (NASA)
In juli 1969 werd de Omega Speedmaster het eerste horloge op de maan. Vijftig jaar later is het horloge nog steeds een icoon, vanwege zijn kracht en elegantie. En het is een van Berry‘s favoriete horloges: “Het geweldige verhaal achter het horloge en de klassieke en tijdloze uitstraling maken het een must-have voor elke verzamelaar. Het tijdloze design is nooit veranderd, op enkele kleine details na die zijn toegevoegd. De Speedmaster is echt de meester van tijd en ruimte.”
____________________
Ontdek meer: Omega | Moonwatch | horloges
Deze artikelen vind je misschien ook interessant: