Geschreven door Laura | 3 juli2020
Fietsen worden al lang gebruikt voor dagelijks vervoer en zijn tegenwoordig een belangrijk onderdeel van de woon-werkverkeer cultuur. Maar voor hun opkomst als vervoersmiddel speelden fietsen ook al een rol in tijden van oorlog. We doken in de geschiedenis van militaire fietsen en hoe ze in de Tweede Wereldoorlog waardevol bleken.
Fietsen in oorlogstijd
Transport in de strijd heeft een lange geschiedenis, en terwijl paarden lange tijd de gekozen middelen waren om van A naar B te geraken, hebben moderne oorlogen bewezen dat fietsen een waardevolle troef zijn. De Fransen waren de eersten die in 1887 hun toevlucht tot fietsen namen, maar het waren de Britten die als eerste fietsen zouden hebben overwogen voor de strijd, toen ze fietsers in dienst namen die als scouts optraden in veldoefeningen in 1885.
Echter, het was de tweede Wereldoorlog waar fietsen echt hun dienst bewezen. De loopgravenoorlog van de Eerste Wereldoorlog maakte in wezen fietsen overbodig, maar de meer mobiele oorlogsstijl van de Tweede Wereldoorlog was een heel ander verhaal. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog gebruikte het Duitse leger fietsen om zowel Noorwegen en Polen binnen te vallen. Aan de andere kant van de wereld gebruikte het Japanse leger meer fietsen dan enig ander land; vooral tijdens de invasie van Maleisië, waarbij duizenden soldaten naar Singapore fietsten. Dit was vanwege een brandstoftekort en fietsen waren een gemakkelijkere en snellere manier om militairen naar de frontlinies te vervoeren dan andere voertuigen. Voor het Japanse leger was brandstof echter niet het enige probleem. Omdat rubber schaars was, moesten ze leren fietsen op de velgen toen ze lekke banden hadden en deze niet konden repareren.
Japanse soldaten op fietsen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Beeldbron: runtsand co.
BSA Airborne vouwfiets
Een van de meer interessante innovaties in militaire fietsen was de BSA Airborne fiets die gemaakt werd in 1942. Deze fietsen zijn speciaal ontworpen voor de Britse parachutisten. Deze fiets kon worden opgevouwen en bevestigd aan de voorkant van het pak van de paratrooper en waren compact genoeg om te worden gedragen tijdens het springen uit een vliegtuig. De wielen waren bevestigd aan een parachute ophanglijn, waardoor het veilig was om met de fiets uit een vliegtuig te springen.Toen de parachutisten landden, konden ze de quick-release riem aan de voorkant gebruiken om de fiets los te maken. Na het uitklappen van de BSA Airborne fiets was de soldaat was klaar om te gaan en deze speciale fiets werd gebruikt om ongemerkt naar hun volgende bestemming te gaan.
Militair met vouwfiets voor een parachutesprong. Beeldbron: BSA en Military Bicycle Museum
70.000 Airborne vouwfietsen werden tussen 1942 en 1945 geproduceerd door de Birmingham Small Arms Company. Ze werden het meest gebruikt door de Britse en Canadese infanterie tijdens de invasies op D-Day en in Arnhem tijdens de tweede golf. Hoeveel fietsen er precies zijn gebruikt is onduidelijk; het enige overgebleven bewijs is gebaseerd op foto‘s. Hoewel deze fietsen lang niet zo veel werden gebruikt voor het oorspronkelijke plan, waren ze nog altijd een betere en snellere optie dan lopen. In 1944 betekende de invoering van militaire jeeps dat deze fietsen minder belangrijk werden.
Waarom zijn ze verzamelwaardig?
Na de Tweede Wereldoorlog was er nog steeds een brandstoftekort in Europa en gebruikten burgers de resterende militaire fietsen voor dagelijks vervoer. Vandaag de dag worden originele WOII-fietsen zelden gevonden. In vergelijking met andere militaire voertuigen werden fietsen in relatief kleine aantallen geproduceerd. Hoewel het misschien lijkt dat er veel militaire fietsen op de markt zijn, zijn de meeste daarvan niet compleet of origineel.
Militair die een vouwfiets BSA tijdens WWII berijdt. Beeldbron: Het BSA en Military Bicycle Museum.
De originele Amerikaanse legerfietsen zijn enkele van de zeldzaamste militaire voertuigen, vooral die in goede staat. De gestandaardiseerde productie van Amerikaanse legerfietsen begon in 1942 en het officiële gebruik ervan werd verklaard als "om vervoer te verzorgen voor personeel dat zich bezighoudt met verzending of met het overbrengen van boodschappen. Echter, de meeste ambtenaren, ( boodschappers of niet), gebruikten fietsen om te reizen tussen kampen omdat het goedkoop, efficiënt en snel was.
Het exacte aantal militaire fietsen dat nog over is, is onbekend en militaire fietsen zijn meestal te vinden in musea of privécollecties. De BSA Airborne vouwfietsen zijn niet eens de duurste fietsen, hoewel hun startprijs gemiddeld rond de € 2000 ligt. En veel verzamelaars zoeken naar waardevolle Zwitserse legerfietsen en hun Zweedse tegenhangers - twee naties die fiets infanterie regimenten in het leven riepen en dus zwaar geïnvesteerd hadden in militaire fietsen.
Ontdek meer militaria | fietsen
Deze artikelen vind je misschien ook interessant:
De aanpasbare Mini Coopers die iedereen wilde
Het verhaal van de vrouw die de roadtrip uitvond
Toekomstige klassiekers: de motoren die het waard zijn om vandaag in te investeren